Een van de meest gehoorde verhalen die de ronde doet is dat te veel proteïne slecht voor je kan zijn. Zoals met veel fitness en gezondheidsmythes komt dit verhaal vanuit verschillende bronnen – waarvan sommige niet terug te traceren zijn. Maar vandaag de dag zijn er twee punten waar mensen bezorgd over zijn: De kans op kanker bij een te hoge inname van proteïne en de schade die het zou kunnen brengen aan de nieren. Is het terecht of slaan deze verhalen helemaal nergens op?
Eiwitten en de nieren
Allereerst is het belangrijk om de impact van eiwitten op de nieren te bespreken. Het is zeker waar dat aminozuurmetabolisme (aminozuren zijn ‘verwerkte’ eiwitten) plaatsvindt in de nieren. Een dieet met veel proteïne zorgt er dus voor dat je nieren hard moeten werken, maar is dit té hard?
In eerste instantie ontstonden deze verhalen over het gevaar van eiwitten, omdat de creatinelevels in het lichaam er te hoog door zouden worden [1]. In dat opzicht klinkt het logisch, veel proteïne staat gelijk aan veel aminozuren en overwerkte nieren. Maar zo simpel is het niet.
Creatine is een natuurlijk bijproduct van proteïnemetabolisme, het is dus niet verrassend dat een eiwitrijk dieet resulteert in hoge creatinelevels. In een studie waarin de schade van teveel proteïne op de nieren werd onderzocht, werd onder andere gekeken naar nierschade zoals filtratiesnelheid, bloedureumstikstof, cholesterol en bloedlipiden [2]. Er werd geen bewijs gevonden in deze studie dat een eiwitrijk dieet de nieren zou beschadigen. De hoeveelheid eiwitten in deze studie was 2.5-3.3 g/kg, wat gelijk staat aan 250-330g eiwit per dag voor een persoon van 100kg.
Wel interessant om te benoemen is dat weerstandstraining op zichzelf de creatinelevels al kan verhogen. Dit komt door de afbraak van spiermassa tijdens deze soort training. Heb je dus een bloedtest gepland staan om het functioneren van je organen te testen, onthoud dan dat je misschien beter niet kunt trainen en wat minder proteïne inneem zodat je resultaten niet beïnvloed worden door externe factoren. Daarnaast is er bij dit onderzoek uitgegaan van gezonde mensen, wanneer je (on-) bekende nieraandoeningen hebt, kan de hoeveelheid eiwit een ander effect hebben en kun je een eiwitrijk dieet waarschijnlijk beter ontwijken [3] of in ieder geval je dokter raadplegen.
Proteïne en Kanker
Een ander verhaal dat de ronde doet is dat de kans op kanker vergroot zou worden met een eiwitrijk dieet. En studies onder een testgroep van gewone mensen heeft inderdaad laten zien dat er een correlatie is tussen eiwitinname en een verhoogd risico op kanker [4]. Maar, hierbij moet wel gelet worden dat het om een correlatie gaat, en niet om een direct verband. Proteïneinname is in dit onderzoek ook niet alleen eiwitpoeders of kip, maar komt ook uit verwerkt vlees, een te grote calorie inname en ongezonde eet- en leefgewoonten. Het risico is dus niet alleen afhankelijk van de inname van eiwitten of proteïne.
Bij de verwerking van vlees om bacon of worstjes te maken ontstaat een bepaalde stof, deze komt op zijn beurt weer vrij bij het grillen of barbecue-en van dit vlees. Dat is wanneer de kankerverwekkende stoffen vrijkomen [5]. Mager vlees zoals vis en kip, whey protein en andere proteïnebronnen hebben niet dezelfde verwerkingsstoffen en zijn dus ook minder tot niet schadelijk, helemaal niet in combinatie met een gezond en gebalanceerd dieet en gezonde leefstijl.
Een van de grootste zorgen bij een eiwitrijk dieet is de associatie met IGF-1. IGF-1 is een hormoon dat wordt aangemaakt in de lever vanuit het groeihormoon. Dit hormoon stimuleert de groei van kankercellen (stimuleert, is niet de oorzaak), waar een eiwitarm dieet en laag energie dieet de hoeveelheid IGF-1 [6] kan verminderen. Dit is de reden dat er gezegd wordt dat proteïne de oorzaak kan zijn voor kanker, echter is dit dus niet waar. Het risico kan erdoor verhoogd worden, maar het is geen directe aanleiding. Daarnaast is het misleidend om te zeggen dat IGF-1 de directe oorzaak zou zijn, dit hormoon heb je namelijk nodig voor spierherstel en groei, gezondheid van botten, gezond metabolisme en de groei van cellen. Voor een sterk en gezond lichaam heb je IGF-1 nodig, als ook eiwitten en proteïne.
Samenvatting
Het consumeren van veel eiwitten gaat je bijna nooit problemen met je nieren opleveren, zelfs als je heel veel eet, kom je niet aan de hoeveelheden die schadelijk zouden kunnen zijn. Tenzij je als medische klachten hebt aan je nieren, is er geen risico. Wanneer we kijken naar de kansen op kanker, is vooral de context belangrijk. Je moet kijken naar een dieet, de calorie inname, en nog een aantal andere factoren. Wanneer iemand een gebalanceerd dieet volgt en vooral mager, onbehandeld vlees eet en voldoende beweegt/ sport, wegen de voordelen op tegen de risico’s en in de meeste gevallen zijn er op dat moment helemaal geen risico’s meer.
